Sećanje na solunske ratnike koji su živote uzidali u slobodu Srbije

Prošle su 103 godine od proboja Solunskog fronta, operacije u kojoj je ključnu ulogu imala srpska vojska i koja se i danas proučava na najvišim vojnim školama

Dan proboja Solunskog fronta obeležen je i u Kraljevu polaganjem venaca na Spomenik srpskim ratnicima poginulim od 1912. do 1918. Od prošle godine, 15. septembar, Srbija i Republika Srpska, slave kao zajednički praznik – Dan srpskog jedinstva, slobode i nacionalne zastave, a obeležavanju 103. godišnjicu od operacije u Prvom svetskom ratu, u kojoj je ključnu ulogu imala srpska vojska i koja se i danas proučava na najvišim vojnim školama, prisustvovale su delegacije lokalne samouprave, Raškog okruga, vojske, policije, predstavnici brojnih boračkih udruženja.

Društva za negovanje tradicija oslobodilačkih ratova „Jovo Kursula“ u znak sećanja na ovaj istorijski datum napravili su, oko Spomenika srpskim ratnicima palim za slobodu otadžbine od 1912. do 1918. godine, Malu izložbu fotografija svih spomenika, spomen-obeležja, spomen-česmi i obeliska našim ratnicima iz doba Prvog svetskog rata, priredili su oko Spomenika srpskim ratnicima na centralnom kraljevačkom trgu – predstavnici Društva za negovanje tradicija oslobodilačkih ratova „Jovo Kursula“.

– Podsetili smo se danas na naše ratnike koji su život uzidali u slobodu Srbije. Na današanji dan, pre 103 godine, nakon dvadesetčetvoročasovnih priprema plotuna i artiljerije, probijen je Solunski front – podsetio je kraljevački hroničar iz ovog Društva  dr Milan Matijević.

Prema njegovim rečima, ta operacija promenila je situaciju na ratištu i odnos između zaraćenih strana.

– Srbija je krenula u juriš, srpski vojnici su žurili da se vrate u Srbiju koja je u Prvom svetskom ratu izgubila 1.200.000 stanovnika računajući vojnike, kaplare i civilno stanovništvo koje se povlačilo preko gudura Albanije – podsetio je Matijević, ocenjujući da je zbog svih njih ovaj datum veoma značajan, a od prošle godine – i državni praznik.

ZAPISANO JE U VREMENU

U operaciji proboj Solunskog fronta, važnoj zato što je to bio početak kraja prvog velikog sukoba svetskih razmera, prema raspoloživim podacima poginuo je 681 Srbin, 182 su nestala, a više od 2.000 je ranjeno.

Proboj fronta 15. septembra 1918. godine urađen po nacrtu i planu srpske vrhovne komande. Naime, francuski komandant solunskog fronta general Franše d’ Epere je septembra 1918. godine prihvatio predlog srpske vrhovne komande da se izvrši proboj fronta baš na delu na kome je bila raspoređena srpska vojska, koja je tada bila svrstana u dve armije.

Iako je od proboja Solunskog fronta prošlo više od jednog veka, a u Srbiji se još uvek malo ili nedovoljno zna o tim sudbonosnim zbivanjima za srpski narod. Na frontu koji je bio dugačak 450 kilometara, sa jedne strane bile su nemačka i bugarska vojska sa 626.000 vojnika, 1.500 topova i 80 aviona, a sa druge strane bile su trupe engleske, francuske, grčke i srpske vojske sa 628.000 vojnika, 1.800 topova i sa 200 aviona. Uveče, 14. septembra, počela je artiljerijska priprema 1.800 topova svih kalibara i 22 sata je trajala topovska kanonada, bez prestanka! Drugog dana proboja srpski vojnici takođe pokazuju neverovatni heroizam.Trećeg dana Prva srpska armija pod komandom generala Petra Bojovića uspela je da razbije bugarske trupe. Sva pojačanja, nemačka i bugarska koja su se kretala od Prilepa, nisu mogla da budu ubačena u borbene redove zato što su se srpske i francuske trupe gotovo neverovatnom brzinom “sjurile” prema reci Vardar. Nemačko-bugarski front je jednostavno pukao. Na taj način srpska vojska napravila je početni uspeh koji je doprineo konačnom raspadu k Predsednik Društva za negovanje tradicija oslobodilačkih ratova „Jovo Kursula“ Milan Matijević pojasnio je da je na današnji dan, 15. septembra, pre sto jednu godinu, nakon dvadesetčetvoročasovnih priprema plotuna i artiljerije, probijen Solunski front.

 M. M. D.