Predstava koja na samom kraju daje nadu govori o tome kako Ustav zaista predstavlja mogućnost jedne države, ali da njegovo postojanje nije i potpuni garant njenog stvarnog postojanja
Ovogodišnji, deveti po redu, ANFIteatar festival otvoren je predstavom „Ustav i prava građana“, u režiji Vojkana Arsića, po scenariju Minje Bogavac i u koprodukciji Grupe Grupe i Reflektor teatra. Predstava fenomenološki razmatra pojam Ustava i opravdanost njegovog statusa kao najvišeg pravnog akta jedne države, sa osvrtom na Srbiju i njen status kao pravne države.
Već na samom početku glumačka postava izvodi jednu retorsko-ritmičku mešavinu dočaravanja, u vokalnom performansu, ispraznosti formalizma, preko formalističke kakofonije do kanonskog pojanja, što sve kulminira jakim muzičkim bitom koji najavljuje smelo susretanje sa nizom otvorenih društvenih pitanja i njihovih nedovršenih (ili nikad datih) odgovora.
Pogledajte VIDEO:
Naravno, radi se o angažovanom teatru, sa elementima Brehtovog i Piskatorovog političkog teatra, koji za svoj tematski i analizatorski okvir ima Republiku Srbiju i njenu rastrzanost između stvarnog i mogućeg stanja. Izuzetno motivisana ekipa mladih glumaca publici ovu rastrzanost predočava narativno ukazujući na koliziju dominantne političke kulture (onoga što živimo) i proklamovane vladavine prava kao civilizacijskog dostignuća. Taj narativni momenat oplemenjen je saobraznim scenskim pokretom (za koji je bila zadužena Andreja Kulešević) i mobilnom scenografijom, čime se – igrom – pojačavao utisak susretanja sa institucijama sistema i njihovom (ne)funkcionalnošću, (ne)zavisnošću ili obesmišljenošću.
I upravo igrom i igrajući se autori i izvođači su preispitivali i osvešćivali osnovno ljudsko svojstvo, svojstvo slobode, pozivajući se na princip samoodređenja naroda, sadržan i u ustavnoj kategoriji narodne suverenosti, kao najviše vlasti u jednoj državi. Njena održivost i postojanje dovode se u pitanje osvrtom na totalnu koncentraciju moći i vlasti u liku jednog čoveka, čime se dotiče i razmatranje izopačenja vlasti, u političkoj teoriji imenovanoj pojmom „firer-princip“. Na polju ovog teorijskog produbljivanja iznete problematike u predstavi, valjalo bi se još osvrnuti na to da Ustav zaista predstavlja mogućnost jedne države, međutim njegovo postojanje nije i potpuni garant njenog stvarnog postojanja i odgovaranja pojmu države.
Koliko je ova teorijska postavka tačna uveravaju nas i akteri kroz dve scene iščitavanja nepomirljivih opreka. U jednoj se susrećemo sa spiskom od stotinu afera za koje se vezuju nosioci vlasti (helikopter, Savamala, kriminalni klanovi, Oliver Ivanović, lažne diplome, kanadska tetka, obrenovački potop, seksualno predatorstvo, nepotizam, lažni broj umrlih od koronavirusa…), a u drugoj sa ganutljivim vapajem za istinskom pravnom državom, praćenim rečima „Zamisli Srbiju“. U tom zamišljanju i mogućem preobražaju uspostavlja se i vaspitna dimenzija „Ustava i prava građana“.
Na samom kraju nužno se mora odati priznanje glumačkoj postavi, koju čine Katarina Živković, Milena Božić, Đorđe Živadinović Grgur, Mladen Milojković i Lazar Nikolić, budući da su svojim zalaganjem i predanošću sve vreme upućivali na očuvanje značaja ljudskog dostojanstva, jer „ljudsko dostojanstvo je neprikosnoveno i svi su dužni da ga poštuju i štite“ (Ustav Republike Srbije, Član 23, stav 1).
Vladimir Marović
