15. novembar 2019.
Prestolonaslednik Aleksandar Karađorđević otvorio je danas u Kraljevu izložbu autora Željka Markovića,iz zbirke visokog vojnog oficira Kraljevine Jugoslavije Momčila Vukovića Birčanina, koji je bio lični sekretar njegovog oca – kralja Petra
Dok je služio u konjici kraljeve garde, Momčilo Vuković Birčanin (1911 – 1984), gardista i padobranski oficir u Vojsci Kraljevine Jugoslavije i lični sekretar kralja Petra Drugog Karađorđevića imao je nadimak Mumija. Izložba Željka Markovića, koju je Istorijski arhiv Kraljevo, organizovao zahvaljujući saradnji sa Istorijskim arhivom iz Užica, otvorena je danas u svečanoj sali Gradske uprave u Kraljevu. Ona sadrži malo poznate i do sada neobjavljene fotografije i dokumenta iz Birčaninove kolekcije.
Prema rečima autora izložbe, koji je i direktor užičkog Istorijskog arhiva, on je 2006. godine, prilikom boravka na Tenerifima upoznao Joanu Mari Her, Nemicu – poćerku pokojnog Momčila Vukovića Birčanina, sekretara kralja Petra II.
– Arhivsku građu sam u decembru 2017. doneo u Srbiju. Prošlog meseca, iz te arhivske građe premijerno je otvorena izložba u Užicu. Ona na određeni način ilustruje i sudbinu Srbije kroz život Momčila Vukovića Birčanina u 20.veku. Izložba je metafora svega što se Srbiji dešavalo u 20. veku, zato što priča počinje od Momčilovog oca Dragoljuba Vukovića kome je kum bio gardijski general Petar Živković – otkriva Željko Marković.
U knjizi „Deca komunizma“, podseća on, autor Milomir Marić piše o Mustafi Golubiću koji identifikuje sve likove koji su učestvovali u Majskom prevratu 1903. godine, samo ne zna ko je sahranio Aleksandra Obrenovića i kraljicu Dragu Mašin.
– To je bio upravo Dragoljub Vuković i tu činjenicu saznajemo iz dnevnika i knjiga Momčila Vukovića Birčanina. Po očevim zaslugama, najverovatnije i po svojim ličnim kvalifikacijama, Momčilo Vuković dobija posle Vojne akademije čin potporučnika i služi u konjici Kraljeve garde. Potom 1935.godine biva prekomandovan u ratno vazduhoplovstvo Kraljevine Jugoslavije, a 1939. godine postaje komandant prve i jedine padobranske jedinice u ratnom vazduhoplovstvu Kraljevine Jugoslavije – podseća autor izložbe.
Zahvaljujući izloženim fotografijama i dokumentima, posetilac izložbe može da vidi život u predratnom Beogradu, život garde, ali i život srpske emigracije. Momčilo Vuković je bio osnivač doživotni urednik glasila i časopisa „Beli orao“, koji je okupljao oko sebe srpske migrante i viđenije ljude koji su u tom glasilu publikovali svoje radove. Momčilo je objavio i nekoliko knjiga koja govore o znamenitim ličnostima iz srpske istorije i značajnim događajima.
Fotografije i dokumenta izloženi su na trideset i pet panoa.
– Čini mi se da o značaju same izložbe mnogo govori i to što je prestolonaslednik Aleksandar prihvatio poziv da dođe i otvori ovu izložbu na kojoj neke fotografije i dokumenta nisu nikada i nigde objavljeni. Pozivamo sve Kraljevčane da dođu i pogledaju izložbu koja će biti otvorena u Svečanoj sali Gradske uprave do 25.novembra – istakla je Vesna Milojević, direktorka kraljevačkog Istorijskog arhiva.
Momčilo Vuković Birčanin do 1935. služio je u Konjici Kraljeve garde. Te godine unapređen je u čin kapetana i postavljen za starešinu prve i jedine padobranske jedinice Ratnog vazduhoplovstva u vojsci Kraljevine Jugoslavije. Početkom Drugog svetskog rata zarobili su ga Italijani, u čijem logoru se nalazio do 1943. kada je predat Nemcima. Oslobođen je 1945. godine, mršav i iznuren, “pravdajući” time nadimak Mumija koji je dobio još na Vojnoj akademiji. Posle rata Momčilo je najpre bio oficir za vezu pri britanskom vojnom guvernemanu u nemačkom Bremenferdeu, a zatim je postavljen za oficira za vezu u 30. britanskom korpusu u Hanoveru, pri jugoslovenskoj Kraljevskoj misiji. Krajem 1945. Momčilo se prebacuje u Pariz i počinje da radi kao dopisnik “Američkog srbobrana” i saradnik pariskog nedeljnika “Tel Kel”.
U Parizu je sreo kralja Petra Drugog koji je došao da obiđe jugoslovenske izbeglice. Kralj je Vukoviću, s obzirom na to da su se poznavali iz predratnog perioda, ponudio da mu bude privatni sekretar. Tri godine, sve do 1948. kada se kralj preselio u Ameriku, Momčilo Vuković Birčanin bio je kralju sekretar, odan saradnik i prijatelj. Tada su i nastale fotografije kralja Petra Drugog koje prikazuje ova izložba. Posle ovoga Momčilo se vratio u Nemačku i upoznao Petronelu Nelli From, koja mu uskoro postaje supruga i saputnik do kraja života.
Prestolonaslednik Aleksandar, koji je u Kraljevo došao u društvu svoje supruge Katarine i susreo se i sa predstavnicima Udruženja „Kraljevina Srbija“ i Kraljevskim krunama, otvorio je današnju izložbu, podsetivši da je „istorijska bura Drugog svetskog rata poslala njegovog oca u izgnanstvo iz kojeg se nikada nije vratio“.
– Na njegov lik i delo pale su laži i neistine, koje su najzad počele da se razotkrivaju, jer istina, ma koliko da je skrivana – uvek izađe na videlo. Ova dragocena izložba otima od zaborava bitne detalje naše istorije, a ja sam siguran da ćemo zahvaljujući izložbi svi saznati nešto novo – rekao je prestolonaslednik Aleksandar Karađorđević otvarajući izložbu.
Predsednik gradske skupštine Nenad Marković zahvalio se kraljevačkom Istorijskom arhivu što, kako je rekao, često iznenadi kvalitetnim izložbama i podseća na slavne trenutke srpske istorije.
foto: Aleksandar Lazović
