U čast 140 godina od proglašenja Srbije za kraljevinu i od promene imena Karanovca u Kraljevo, u toku je dvodnevni naučni skup i otvorena je prigodna arhivska izložba
Više od dvadeset istoričara, arheologa, istoričara umetnosti, vojnih istoričara danas i sutra u Kraljevu rasvetljava važan period za našu nacionalnu i zavičajnu istoriju – period kada je Srbija 1882. godine prvi put posle šest vekova dobila krunisanog poglavara – kralja Milana Obrenovića, a naš grad svoje kraljevsko ime. Tema naučnog skupa je „Kraljevo – grad i ljudi“, a izložbe koja je istim povodom upriličena „Kraljevina Srbija i Kraljevo 1882-1903“. I naučni skup i izložba su upriličeni u Svečanoj Sali Gradske uprave.
Naslovi radova koji se izlažu na naučnom skupu nagoveštavaju vrlo zanimljive teme, od kojih ćemo nabrojati tek nekoliko koji su se mogli čuti danas: Kraljevo u istoriografskim delima, ram za arheološku sliku Kraljeva, Značaj osmanskog arhiva za izučavanje istorije Kraljeva, Trg Konarevo u nahiji Maglič 15-16. vek, Podružina ženskog društva u Kraljevu, Karanovac u nekoliko putopisa, Demografski kapaciteti Karanovca/Kraljeva 1834-1910…
Naučni skup „Kraljevo – grad i ljudi“, koji organizuju Istorijski arhiv Kraljevo i Istorijski institut Beograd, biće nastavljen i sutra, u subotu, od 9,30h i građani zainteresovani za temu mogu prisustvovati.
Podsetimo se, Srbija je proglašena za kraljevinu 6. marta 1882. godine, a posle dva meseca naša varoš, ondašnji Karanovac, dobila je ime Kraljevo. O tome Vesna Milojević, autorka izložbe i direktorka Istorijskog arhiva u Kraljevu, kaže:
– Bez obzira na proglašenje kraljevine ekonomska i politička situacija u državi se nije popravila i otuda vlada organizuje putovanje kralja Milana po Srbiji. Dolazi u Karanovac, obilazi naše svetinje, Žiču i Studenicu. Dirljiv je opis njegovog susreta sa razrušenom Žičom i poštovanje koje iskazuje dok čita povelje Stefana Prvovenčanog. Verovatno je ta emotivnost doprinela tome da on uvaži molbu Karanovčana da se promeni tursko ime naše varoši.
Tako je u čast proglašenja Kraljevine Srbije i u čast dolaska prvog krunisanog srpskog vladara posle kosovske tragedije, Karanovac 19. aprila po starom, odnosno 1. maja po novom kalendaru 1882. godine dobio ime Kraljevo.
Izložbu je otvorio gradonačelnik Predrag Terzić:
– Period od proglašenja Kraljevine Srbije do prvih godina 20. veka je veoma značajan za državnu i nacionalnu, ali i zavičajnu istoriju. Za grad na Ibru to je period osnivanja prvih škola, od kojih neke i danas postoje, kao i uvođenje značajnih urbanističkih rešenja, po kojima je Kraljevo i danas prepoznatljivo.
Direktor Državnog arhiva Srbije dr Miroslav Perišić je istakao značaj arhivske građe za otlkrivanje istorije i kolektivno pamćenje:
– Arhivi su čuvari pamćenja i identiteta, bez arhivskih dokumenata nema istoriografije. Važno je da što više znamo o arhivima, pogotovo u vremenu kad nam se iz sveta stalno poručuje da zaboravimo prošlost. Da zaboravimo ko smo, da dokumenta nisu važna, da se istorija dovoljno zna… A mi istoričari znamo da dokumenat nije istorija, ali da bez dokumenta nema istorije.
Dr Miroslav Perišić je još istakao da su ovi događaji u Kraljevu – naučni skup i izložba, veoma važni zato što neki pojedinačni grad i njegovi građani nisu česta tema u srpskoj istoriografiji.
Na izložbenim panoima se mogu videti fotokopije veoma važnih i zanimljivih dokumenata, od kojih su neki pohranjeni u Istorijskom arhivu u Kraljevu, a neki u Državnom arhivu Srbije, uz čiju pomoć je izložba i realizovana.
Među dokumentima nasumično izdvajamo: grafiku koja ilustruje sednicu Narodne skupštine 6. marta 1882. na kojoj je proglašena kraljevina, zatim „Red svetkovine“ odnosno protokol posete kralja Milana Kruševcu, Kraljevu i Žiči, fotokopiju pisma vladike žičkog Nikanora ministru prosvete iz 1887. povodom želje kraljice Natalije da obiđe Studenicu. Tu je i fotografija Laze Zubana, urbaniste koji je po naredbi knjaza Miloša postavio urbanističke osnove Karanovca, potonjeg Kraljeva, kao i deo plana Karanovca polovinom veka.
R. Vesković
