Karcinom pluća – najčešći i najsmrtonosniji karcinom u Srbiji i svetu

Godišnje u Srbiji oko 4.600 izgubi bitku sa tom opakom bolešću sa nespecifičnim simptomima koji pacijenta kasno dovode do lekara, ali ni u doba korone, u lečenju kancera pluća, kao i svih drugih malignih bolesti – ne sme da bude zastoja

Svetski dan borbe protiv karcinoma raka pluća ove godine je obeležen pod sloganima „Sa njim nema distance” i „Poslušaj se ! Karcinom pluća se leči”, odnosno aktivnostima koje se sprovode u cilju podizanja svesti javnosti o važnosti prevencije i lečenja ovog oboljenja.
Karcinom pluća je najčešći i najsmrtonosniji karcinom u Srbiji i svetu. Godišnje u Srbiji, 6.500 osoba oboli, a nažalost njih više od 4.600 izgubi bitku sa tom opakom bolešću. Glavni razlog tome su nespecifični simptomi, koji pacijenta kasno dovode do lekara.   Dijagnostiku  je dodatno usporila pandemija koronavirusa, pa je sada primetan veći broj pacijenata koji sa malignim oboljenjima dolaze u poodmakloj fazi.

U svetu je, tokom 2020 godine, od karcinoma pluća obolelo oko 2,2 miliona ljudi od kojih je 1,8 miliona, nažalost, – preminulo.

Karcinom pluća je prvi po smrtnosti u našoj zemlji, i kod muškaraca, i kod žena. Prema statistici, Srbija zauzima drugo mesto u Evropi po smrtnosti od karcinoma pluća.  Nažalost, broj obolelih raste svake godine.

Ukoliko se otkrije u ranom stadijumu, uz primenu adekvatne terapije, sa karcinomom  pluća može da se živi. Pravovremenom operacijom nekih oblika tumora pluća i redovnim praćenjem – može se postići potpuno  izlečenje . Nažalost, 40 odsto pacijenata javi se kasno.

Ova maligna bolest pluća može biti asimptomatska dugo vremena, čak i nekoliko godina, tako da je veliki  problem što se ne otkriva na vreme, kao što je to slučaj kod drugih vrsta tumora, koji daju rane simptome i za koje postoje jasni programi skrininga (karcinom dojke, grlića materice ilii debelog creva…)

Glavne tegobe koje se javljaju su: intenzivan  kašalj ili promena karakteristike kašlja kod pušača, gušenje, bolovi u grudnom košu ili ramenu (zavisno od lokalizacije, slabost, malaksalost, gubitak apetita i u težini. U kasnijim stadijumima mogući je još čitav niz teških simptoma. Iskašljavanje krvi (hemoptizije) su simptom koji najčešće „odvede” pacijenta kod lekara.

Nažalost, to može biti već odmakli stadijum bolesti i onda su mogućnosti lečenja znatno sužene.

Ako se otkrije na vreme, karcinom pluća  se leči se vrlo uspešno .Ako se otkrije kasno, smrtnost je visoka.

• Glavni uzročnici pojave karcinoma pluća su: pušenje i aerozagađenje  a zatim i genetska predispozicija.

Zbog toga se pušačima posle 40. godine života, a i onima sa opterećujućom genetskom predispozicijom, savetuje se da jednom godišnje urade snimak pluća Za sve ostale , preporuka je jednom u dve godine, preventivno. Naravno, po potrebi i češće.

Ako se na rendgen snimku pluća vidi suspektna promena, potrebno je uraditi i skener pluća i  odgovarajuću dijagnostiku kako bi se precizno utvrdio patohistološki tip tumora, od čega zavisi dalji terapijski pristup.

U Srbiji postoje sve terapije koje su dostupne u svetu. Kod tzv. nonmikrocelularnog (nesitnoćelijski karcinomi pluća), ako se otkrije u ranom stadijumu, operacioim se može postići izlečenje. Mikrocelarni karcinom pluća nije operabilan, ali se može uspešno lečiti hemio i zračnom terapijom.

Za neke tipove karcinoma kao što su adenokarcinomi, u Srbiji je dostupna imunoterapija kao i individualna, target terapija.

Pacijenti koji imaju karcinom pluća i dobiju kovid spadaju u visokorizično grupe i  moraju se lečiti bolnički. Pogotovo ako su na radio ili hemioterapiji, njihov imunitet je u padu i oni zahtevaju naročitu pažnju.
Tokom pandemije, dostupnost lekara pacijentima je bila veoma ograničena. Sa druge strane, tokom dijagnostikovanja i lečenja kovida, kod velikog broja pacijenata je otkriven karcinom pluća, što je ponekad pomoglo da se tumor otkrije i leči na vreme.

Zato je neophodno omogućiti pacijentima da se vrate svojim lekarima, a u dijagnostici i terapiji karcinoma pluća, kao i svih malignih bolesti, ne sme da bude zastoja. Rano otkrivanje karcinoma je ključno za adekvatan terapijski tretman i produženje života pacijenta. Zato apelujemo na sve da ne ignorišu simptome i ne odlažu preglede i terapije, jer borba sa karcinomom ne sme biti zapostavljena.

Edukacija i rano prepoznavanje simptoma ključni su faktori koji mogu doprineti efikasnoj borbi sa ovom vrstom karcinoma, zajedno sa dostupnošću inovativnih terapija.

  Prim. dr Slavica Plavšić, specijalista za plućne bolesti