Puno je razloga zbog kojih se mnogima čini da najreprezentativnija književna manifestacija u ovom delu Evrope deluje kao „mnoštvo živih slika koje povezuju široko prostranstvo između pisanja i čitanja“
Ovogodišnji, 66. po redu Međunarodni sajam knjiga u Beogradu, pod sloganom „Živele knjige“, ugostio je pod svojim kupolama više od 400 domaćih i inostranih izdavača, pisaca i poštovalaca književnosti koji su zajedno, sedam dana, uživali u lepoj reči i brojnim sajamskim programima.
Na ovom sajmu kraljevačka biblioteka predstavlja svoja izdanja već dve decenije. Tako je bilo i ove godine, kada se Povelja prvi put našla u Hali 1, na Galeriji najveće hale Beogradskog sajma. Kraljevački štand bio je ne samo mesto gde su zainteresovani mogli da kupe najbolje pesničke knjige u Srbiji i druga izdanja kraljevačke biblioteke, već i mesto susreta pisaca, prevodilaca, profesora književnosti, književnih kritičara. Glavni i odgovorni urednik Povelje Dejan Aleksić učestvovao je na nekoliko sajamskih tribina. Bibliotekari posebno izdvajaju onu o izdavaštvu u bibliotekama, na kojoj je sa koleginicama iz Narodne i Biblioteke grada Beograda razgovarao o značaju biblioteka kao izdavača.
Pogledajte VIDEO PRILOG:
Ciklus programa na kojima se predstavlja Izdavačka delatnost NB „Stefan Prvovenčani” počeo je u petak, 26. oktobra, promocijom ovogodišnjih izdanja pesničkog kola Poezija, danas. U ovoj, prema nepodeljenom mišljenju u književnim krugovima, najboljoj domaćoj ediciji pesničkih naslova, tokom 2023. godine objavljeno je jedanaest knjiga. Na sajamskom programu upriličenom ovim povodom predstavilo se osam pesnika: Dragoslav Dedović, Đorđe Kuburić, Radoslav Milenković, Aleksandar B. Laković, Milan Vučićević, Ognjen Petrović, Slađan Milošević i Milan Jovanović. Pored čitanja novih pesama, pesnici su govorili i o svojim poetičkim načelima i smerovima u pesničkom postupku, ključnim motivima i tematskim određenjima. Poseban ton programu koji je, predstavljajući autore, vodio glavni i odgovorni urednik Povelje, Dejan Aleksić, dala su pitanja određena signalnim citatima iz poezije svakog od autora. Budući da su proistakla iz samih stihova, pitanja su bila sročena tako da kod objavljenih pesnika podstaknu odgovore koji funkcionišu kao poziv na legitimisanje stvaralačke individualnosti.
U narednom programu, koji je moderirala urednica Ana Gvozdenović, predstavljene su biblioteke namenjene književnoj teoriji i esejistici. Ona se najpre osvrnula na 27. zbornik edicije Preobraženje posvećen pesniku Radu Tanasijeviću, a potom je govorila o knjizi Sofije Matić Časno je biti: poezija i poetika Milosava Tešića. Reč je o priređenoj doktorskoj disertaciji odbranjenoj na Filološkom fakultetu u Beogradu, a koja se na opsežan i inovativan način bavi pesničkim, esejističkim i autopoetičkim delom Milosava Tešića. Podsetimo da je među brojnim priznanjima kojima je ovenčan ovaj stvfaralac (pesnik, esejista, lingvista, akademik) i Žička hrisovulja (1997) te da je u Kraljevu objavljen zbornik Milosav Tešić, pesnik (1998), kao i Tešićeva lirska proza Sa staništa brezovih dedova (2002), kojoj Sofija Matić posvećuje posebnu pažnju, posmatrajući ovu autofikciju kao Tešićev najznačajniji autopoetički tekst.
U nastavku programa predstavljena je još jedna knjiga objavljena ove godine u Biblioteci Posed poetike. Reč je o Ličnim prilozima Dragana Hamovića, koji je na jednom mestu okupio novije tekstove posvećene stvaralaštvu Milovana Danojlića, Rajka Petrova Noga, Stevana Tontića, Gojka Đoga, Milosava Tešića i još nekih savremenih pesnika, ali i tekstove koji tematizuju aktuelne prilike u srpskoj kulturi i društvu uopšte. Hamović se u svom obraćanju posebno osvrnuo na priloge za portrete u kojima se priseća kraljevačkih godina Gorana Petrovića, Nebojše Dugalića, Slavka Stamenića i čitave jedne generacije koja je izrastala na kraljevačkoj umetničkoj sceni, a koja je kasnije svojim ostvarenjima daleko prevazišla okvire grada iz koga je potekla. Dragan Hamović je još jednom naglasio da su javne biblioteke povlašćeni prostori koji treba da održe vatru prave poezije u vremenu kada je poezija izgnana iz medija, kada je nema u knjižarama, a i u bibliotekama je ima sve manje.
Razgovor se nastavio upravo o pitanjima mesta poezija u savremenom društvu koja velikim delom zaokupljaju razmišljanja Gojka Božovića okupljena u knjizi Nastanak pesme, objavljenoj u okviru Biblioteke Poezija nastaje. Reč je o biblioteci u okviru koje svake godine Povelja objavljuje po jedan naručen rukopis, a koja predstavlja najbolje savremene srpske pesnike kao esejiste i okuplja njihova promišljanja o vlastitom pesničkom delu i suštini poetskog stvaranja uopšte. Gojko Božović je govorio da pesničkog stvaranja nema bez pitanja i upitanosti, pa da su u skladu sa tim i prvi i poslednji tekst njegove najnovije knjige objavljene u Povelji naslovljeni pitanjima: Da li je poezija i dalje deo književnosti? odnosno Šta poezija može da učini za nas?.
Oba programa su privukla veliku pažnju sajamskih posetilaca i medija.
U subotu 28. oktobra u sali „Vasko Popa” predstavljena su i posebna izdanja NB „Stefan Prvovenčani”, objavljena u tekućoj godini. To su „Memoari Gaje Švabića i porodične uspomene njegovih potomaka”, čiji je priređivač dr Dragoljub Danilović, i „Adžića kuća, spomenik kulture, književnosti i umetnosti”, prateći katalog istoimene izložbe upriličene povodom Imendana grada Kraljeva, čije su autorke mr Katarina Grujović Brković, mr Ana Gvozdenović i Ivana Hrenko.
O „Memoarima Gaje Švabića i porodičnim uspomenama njegovih predaka” govorili su priređivač prof. dr Dragoljub Danilović i urednica ovog izdanja mr Ana Gvozdenović. Ona se u svom izlaganju dotakla kulturološkog značaja ličnosti Gaje Švabića, koji je bio jedan od utemeljača Društva „Sveti Sava”, najstarijeg aktivnog građanskog društva u nas, te dobrotvor Srpske književne zadruge, naše najstarije izdavačke ustanove i jedne od retkih kulturnih institucija srpskog naroda osnovanih u XIX veku koje su uspele da se održe do danas.
Profesor Dragoljub Danilović je govorio o Gaji Švabiću, svom čukundedi, koji je od topolskog seljaka i trgovca u teškim vremenima stigao do funkcije predsednika opštine i sekretara Narodne skupštine, ne zaboravljajući na čast i moral. On se osvrnuo i na ličnost svoje bake Nadežde Pavlović, koja je u godinama Drugog svetskog rata i građanske podeljenosti uspela da sačuva svoju ličnost neukaljanom, nalazeći potporu u dva moćna stuba: veri u Boga i ljubavi prema porodici.
O „Adžića kući, spomeniku kulture, književnosti i umetnosti”, govorile su autorke, Ivana Hrenko i Ana Gvozdenović.
Ivana Hrenko govorila je o istorijatu ove građevine, koja predstavlja izuzetan primer folklorne arhitekture balkanskog stila prve polovine 19. veka i koja je 1974. godine proglašena spomenikom kulture. Izlaganje Ivane Hrenko bilo je dokumentovano pisanom, foto i usmenom građom, koja na pouzdan i autentičan način govori o značaju Adžića kuće, jer se kroz istraživanje o ovom spomeniku kulture šire i saznanja o značajnim porodicama, kretanju stanovništva, razvoju zdravstva i prosvete i, uopšte, o urbanom razvoju jednog grada, kakav je Kraljevo, tadašnji Karanovac, nekad bio.
Ana Gvozdenović govorila je o korisnicima ovog zdanja nakon 1976. godine, kada su izvedeni prvi restauratorsko-konzervatorski radovi kojima je kući vraćen prvobitni izgled. Prostorije Adžića kuće tokom 80-ih godina 20. veka koristili su Fond za izgradnju Spomen-parka, a potom i Kulturno-prosvetna zajednica u Kraljevu. Početkom novog milenijuma Adžića kuća dobija namenu koju i danas ima, u njoj je smeštena Izdavačka delatnost kraljevačke biblioteke. „Stanari” ove kuće i danas služe na čast ne samo svojim sugrađanima već i svekolikoj srpskoj kulturi, poput akademika Gorana Petrovića, pesnika i književnika Dragana Hamovića, Živorada Nedeljkovića i Dejana Aleksića.
Program je pratio veliki broj Kraljevčana, sadašnjih i bivših učenika profesora Danilovića i kraljevačke Gimnazije, kao i potomci porodice Aleksić koji su deo života proveli u Adžića kući.
