Na današnji dan 1918. godine okončane su duge i tragične borbe u kojima je stradala gotovo jedna trećina srpskog stanovništva, a srpska vojska je, zajedno sa saveznicima, Francuzima i Englezima, uspela da probije Solunski front
Dan proboja Solunskog fronta, u znak sećanje na besmrtne junake proglašen je za Dan srpskog jedinstva, slobode i nacionalne zastave. U čast onih koji se sa Solunskog fronta nikada nisu vratili svojim najmilijima i svojim domovima, danas su položeni venci na Spomenik srpskim ratnicima palim za slobodu otadžbine od 1912. do 1918. godine na Trgu srpskih ratnika. Učinili su to predstavnici lokalne vlasti, Raškog okruga, Vojske, Policije, Žandarmerije, boračkih i udruženja građana.
Pogledajte VIDEO:
Istoričar Nemanja Trifunović, kustos Narodnog muzeja Kraljevo, podsetio je da su 15. septembra 1918. godine okončane duge i tragične borbe u kojima je stradala gotovo jedna trećina srpskog stanovništva. Srpska vojska je, zajedno sa saveznicima – Francuzima i Englezima, uspela da probije Solunski front:
– Prva srpska jedinica koja je probila Solunski front bila je Šumadijska divizija u kojoj su se nalazili vojni obveznici iz Kraljeva i okoline. Divizija je bila u sastavu Druge armije vojvode Stepe Stepanovića i naši preci, naši Kraljevčani, uspeli su da izvrše svoj dnevni zadatak pre predviđenog roka i čak da pomognu susednim jedinicama u zauzmanju neprijateljakih bugarskih rovova. Posle proboja usledio je nezadrživi juriš srpske vojske, željne povratka u svoju otadžbinu, koja je tri godine ranije napustila svoje domove da bi izbegla kapitulaciju.
Trifunović je dodao da je srpska vojska do 1. novembra te godine došla do prestonice odnosno Beograda i oslobodila je, a zatim prešla Drinu, Dunav i Savu, gde je učestvovala u oslobađanju srpskog i ostalih južnoslovenskih naroda i dala doprinos stvaranju prve države južnih Slovena – Kraljevine Srba, Hrvata i Slovenaca.
Gradonačelnik Kraljeva dr Predrag Terzić podsetio je da se 15. septembra obeležava Dan proboja Solunskog fronta, ali i novoustanovljeni praznik Dan srpskog jedinstva, slobode i nacionalne zastave koji je Vlada Republike Srbije usvojila kao zajednički praznik Republike Srbije i Republike Srpske.
– Ovaj dan je bio uvod u veliku pobedu u Velikom ratu i slobodu koja nije dugo trajala, svega 23 godine, kada je Drugi svetski rat počeo i na teritoriji Kraljevine Jugoslavije. Sećamo se dana kada su srpski vojnici, posle godina provedenih u Albaniji i u Grčkoj, započeli proboj Solunskog fronta zajedno sa savezničkim vojskama, ali – osim tih junaka iz Velikog rata, sećamo se i junaka iz svih drugih oslobodilačkih ratova koje je Srbija vodila tokom XX veka.
„Ako Mađari u Mađarskoj, ali i u Slovačkoj i Vojvodini, mogu da kažu da su Mađari, ako Hrvati iz Hrvatske, ali i iz Hercegovine i Vojvodine, mogu da kažu da su Hrvati, valjda i mi Srbi možemo sa ponosom da kažemo da smo Srbi, bez obzira da li živimo u Srbiji, Republici Srpskoj, Crnoj Gori, Severnoj Makedoniji ili dijaspori“, ocenio je Terzić, dodajući da je ovo dan svih ljudi koji žive u Srbiji, ma koje da su nacije i da „ne treba da se delimo na one koji su rođeni u Kraljevu i čiji su preci odavde, i na one Srbe koji su došli iz Hrvatske, Bosne i Hercegovine, sa Kosova i Metohije, već da budemo okupljeni oko nacionalne zastave“.
„Ko sme, taj može“, naziv je umetničkog programa izvedenog na Trgu srpskih ratnika. Program je tako nazvan po naredbi vojvode Živojina Mišića, a izveli su ga Vatrogasni orkestar „27. septembar“ i glumci Svetlana Milenković i Predrag Pavlović, koji su kazivali stihove Milutina Bojića i Ljubomira Simovića.
M. M. D.
