Istorija kraljevačkog zdravstva: Monografija „Od manastirskog lečilišta do ZC Studenica“

Monografija predstavlja razvoj zdravstva na području Kraljeva i Srbije od prve bolnice koja je početkom 13. veka postojala u manastiru Studenici do današnjih dana. Autori su počivši prim. dr Nikola Krpić i njegov sin dr Ljubodrag Krpić

            Zdravstvo na području Kraljeva dobilo reprezentativno svedočanstvo svog razvoja od srednjeg veka do današnjih dana. Dvadeset godina predanog rada primarijusa dr Nikole Krpića, dugogodišnjeg lekara u Zavodu za javno zdravlje i jedno vreme i direktora ove ustanove, kao i njegovog sina dr Ljubodraga Krpića ugledalo je svetlost dana kao monografija „Od manastirskog lečilišta do Zdravstvenog centra Studenica“. Uobličeno je u reprezentazivno izdanje, i po obimu i po luksuznoj štampi, koje je danas predstavljeno Kraljevčanima u Svečanoj Sali Gradske uprave. Izdavač je Istorijski arhiv Kraljeva, knjiga je štampana 2019.g, a je tek sada predstavljena javnosti zbog epidemije kovida.

            Uz osvrt na prvu bolnicu na srpskim prostorima o kojoj postoji pisani trag – a to je bolnica u manastiru Studenici, osnovana 1208/9. godine i opisana u Studeničkom tipiku Svetog Save – preko začetaka modernog zdravstva tokom 19. veka i razvoja u prvoj polovini 20. veka, monografija je najvećim delom posvećena lekarima koji su dali veliki doprinos zdravstvu Kraljeva od Drugog svetskog rata do današnjih dana.

            – Ovo je veliki dan za mene i našu porodicu. Moj otac je preminuo pre dve godine i bio bi srećan što je ovaj veliki posao konačno priveden kraju. Ovo je knjiga svih nas – ovo je istorija Kraljeva i kraljevačke medicine, svedočanstvo jednog vremena. Mnogi kraljevački lekari napravili su velike domete u medicini, imali smo ministra zdravlja dr Ljubinka Đorđevića, upravnike bolnica, osnivače pojedinih službi Kliničkog centra Srbije, kao što je dr Miša Janićijević, i mnogi drugi koji su ostavili traga ne samo u kraljevačkom, nego i u srpskom zdravstvu. Imamo čime da se ponosimo! – rekao je dr Ljubodrag Krpić.

            Kaže da bi njegov otac bio ponosan na to što su uspeli da prikažu razvoj zdravstvene službe kroz istoriju, da pokažu kako su postavljani temelji. Do građe za pisanje monografije nije bilo lako doći:

            – Osim građe u Istorijskom arhivu, imali smo podršku i Srpskog lekarskog društva, Zavičajnog društva Kraljevo, zdravstvenih ustanova, svih kojima smo se obratili za pomoć. Veliki doprinos dali su i sami lekari, kao i njihovi potomci. Do njih često nije bilo lako doći, pa je sve to traganje potrajalo 20 godina.

            Ovom monografijom Istorijski arhiv Kraljeva nastavlja poslednjih godina sve intenzivniju izdavačku delatnost. Direktorka ove ustanove Vesna Milojević sa ponosom je istakla višestruku aktuelnost monografije:

            – U poslednjih godinu dana izučavanje istorije medicine je vrlo aktuelno u celom svetu, pandemija kovida nas je sve okrenula tome. Ovim izdanjem mi odajemo počast i zahvalnost svim zdravstvenim radnicima, koji su na prvoj liniji borbe protiv pandemije i koji ulažu ogroman napor u lečenju građana. Autori su dali odličnu genezu medicine u Srbiji, a pogotovo Kraljeva. Pokazali su veliku ljubav prema svojoj profesiji, prema svome gradu, i naročito prema kolegama lekarima. Najveći deo knjige odnosi se na savremeni period i sadrži biografije velikog broja doktora koji su radili u zdravstvenim ustanovama u Kraljevu

            Direktorka istorijskog arhiva je na promociji ukazala da ima nekih lekara koji nisu obrađeni u monografiji, kao ni strinski kadar i izrazila uverenje da će istraživači nastaviti rad na istoriji kraljevačke medicine. Istorijski arhiv će biti otvoren i za novo, dopunjeno izdanje monografije.

Gradonačelnik Kraljeva Predrag Terzić je ukazao na značajan doprinos ovog dela izučavanju istorije Kraljeva:

– U monografiji su biografije značajnih lekara, obrazovanje koje su sticali, specijalizacije, karijera. Autori govore i o zgradama u kojima su se ljudi lečili, koliko smo imali obrazovanih lekara, koji su bili nedostaci zdravstvene nege, kako su nastajale zdravstvene ustanove. Današnje  generacije znaju mnoge od pomenutih lekara, ali za 20-30 godina oni su  mogli biti zaboravljeni. Monografija je značajna i zato što se bavi jednom posebnom delatnošću i time dopunjuje prethodne monografije koje smo imali, a koje su se bavile opštom društvenom i političkom istorijom Kraljeva.

            Recenzent knjige je istoričar dr Dragoljub Danilović. On je na promociji ocenio da su u monografiji posebno lepo opisani periodi 19. i početka 20 veka, prve bolnice, velika uloga koju su odigrali prvi obrazovani lekari.

            – Autori su uradili veliki posao. Lokalna istoriografija nam je oskudna i zato je ovo značajno delo za izučavanje prošlosti Kraljeva.

            Na promociju je zbog protivepidemijskih mera pozvan ograničen broj ljudi, a lepo je bilo što su većinu publici činili današnji kraljevački lekari. Oni koji bi želeli da imaju monografiju „Od manastirskog lečilišta do Zdravstvenog centra Studenica“ mogu da se obrate Istorijskom arhivu Kraljevo.

R.Vesković